{Nguyễn Tất Nhiên} - Để người tên Duyên, đau khổ muôn niên(episode 2)

Anh nổi tiếng rất sớm. Vì thơ anh đi sớm hơn bước chân còn ngại ngùng bỡ ngỡ của thế hệ trẻ thời ấy trước sự tràn ngập của văn hóa phương Tây, qua hình ảnh người lính viễn chinh Mỹ, và qua phong trào hiện sinh mô phỏng trễ tràng trên đất nước đói nghèo, chiến tranh. Anh mạnh dạn nói được tiếng nói của tình yêu tuổi trẻ với sân trường, kỳ thi, chiến tranh, mất mát, hoài vọng, tuyệt vọng... 

Chẳng phải sớm gì trong thể loại thơ, mà sớm trong phong cách biểu hiện. Anh dùng thứ ngôn ngữ của thời đại, rất hiện thực, không đẽo gọt; vậy mà thứ ngôn ngữ ấy bỗng nhiên mới, lạ, và được đón nhận nồng nhiệt. Bắt được giọng thơ tươi rói và đầy sức thu hút của anh, một nhạc sĩ tài danh phổ ngay thơ của anh thành nhạc, làm rung động bao trái tim cuồng nhiệt yêu đương thời chiến loạn. Vậy rồi thơ anh cất lên thành cơn sóng lớn, vượt bờ. Không ai mà chẳng biết thơ anh, không ai mà không hát nhạc phổ thơ của anh. ..

EPISODE 1:  ĐỂ NGƯỜI TÊN DUYÊN, ĐAU KHỔ MUÔN NIÊN 

CÁC ENTRY KHÁC VỀ NGUYỄN TẤT NHIÊN

Sao thiên thu không là xa nhau?
Nên mưa xưa còn giăng ngang hồn sầu
Tôi đứng như cây cột đèn gẫy gập
Và một con đường cúp điện rất lâu!


Sao thiên thu không là chôn sâu?
Nên nắng xưa còn hanh mái tóc nhầu
Tôi đứng như xe tang ngừng ngập
Và một họ hàng khăn trắng buồn đau!


Sao thiên thu không là đường chim?
Nên mây năm xưa còn trên tay phiền
Tôi đứng như tường vôi luống tuổi
Và những tàng xanh chùm gởi quê hèn!


Sao thiên thu không là lãng quên?
Nên tình xưa còn cháy âm thầm
Tôi đứng như căn nhà nám lửa
Và những người thân trốn chạy vội vàng!


Sao thiên thu không là sương tan?
Nên mặt trời xưa còn gượng huy hoàng
Tôi đứng như dòng sông yên lặng
Và những cánh buồm kiệt sức lang thang!


Sao thiên thu không là thiên thu?
Nên những người yêu là những ngôi mồ
Tôi đứng một mình trong nghĩa địa
Và chắc không đành quên khổ đau!
Thiên Thu (Nguyễn Tất Nhiên)

 

....

Và tôi tình cờ đọc được (những) bài viết rất hay mà ít ai biết về những giai thoại của nhà thơ này, xin chia sẻ ở đây:

Đầu tiên là về mối tình "ĐỂ NGƯỜI TÊN DUYÊN ĐAU KHỔ MUÔN NIÊN" qua các..."thời kì" thơ

Tôi viết bài này vì có một cô gái viết thư hỏi tôi biết thơ Nguyễn Tất Nhiên không, và biết thì xin post dùm ... Bài viết này là câu trả lời của tôi đối với cô ta. Nguyễn Tất Nhiên chết đã được 8 năm, Trần Thúy Anh (tên cô gái gởi thư cho tôi) đã biến mất, tôi già hơn bốn tuổi, và một vài bài thơ của Nhiên đã được 32 năm. Duyên --người tình muôn thuở của Nhiên đã yên phận, có chồng, có con. Bích, em trai của Duyên và là bạn đồng môn với tôi, thì biệt tích. Tôi post lên đây để nhớ về một người bạn đã qúa cố. Và cũng là một nhà thơ tôi thích từ khi biết yêu thơ và yêu những mối tình. Những chữ nằm tron ngoặc là comments của người viết bài nàỵ

Giữa tôi và Nhiên (Anh Nhiên thì đúng hơn, vì Nhiên lớn hơn tôi 4 tuổi và học trên tôi 4 lớp. Nhưng khi tôi vào học năm thứ nhất ban Triết ở Văn Khoa thì chung ban với Nhiên.) có liên hệ không gần mà cũng không xa, đủ để cùng vui khi nhắc lại những hoài niệm về Biên Hòa khi Nhiên còn sống; và cũng đủ buồn khi nghĩ về cái chết của Nhiên. Những bài thơ dưới đây nằm trong tập thơ Thiên Tai, làm năm 1970, rồi cả gan đem vào trường bán từng lớp học (trong đó có lớp của Duyên người tình dang dở của Nhiên). Khi Nhiên sáng tác những bài thơ này, thì liên hệ của Duyên và Nhiên đã hết. Tình cảm của Nhiên trong lúc này là tình cảm của một kẻ bị phụ tình. Bài thơ "Bài Thấm Mệt Đầu Tiên" mở đầu cho tập thơ Thiên Tai.

Bài Thấm Mệt Đầu Tiên

Nguyễn Tất Nhiên

1.

Tình mới lớn, phải không em, rất thích?

Cách tập tành nào cũng dễ thương

Thuở đầu đời chú bé soi gương

Và mê mãi, dĩ nhiên làm lạ !

Tình mới lớn, phải không em, rất lạ ?

Cách tập tành nào cũng ngượng như nhau

Thuở đầu đời chú bé ôm phao

Và nhút nhát, dĩ nhiên ngộp nước

2.

Tôi có cánh buồm tấp về ký ức

Em có chỗ ngồi quyên lãng như mây...

3.

Dù cát bụi nhiều phen dấy loạn

Cũng yên nằm mang phân bón cho cây

Nên bao giờ tôi cũng phải thương tôi

(những ích kỷ nẩy sinh sau lần thảm bại !)

Tuổi mười lăm giữa con trai, con gái

Đã rỏ ràng ai khờ khạo hơn ai

Nên bao giờ tôi cũng phải thương tôi

(những ích kỷ nẩy sinh sau lần nhục nhã !)

4.

Em có một đời rong xanh mơ đá

Tôi có ngàn năm say khướt hận thù !

5.

Tình mới lớn, phải không em, rất mỏng

Cách tập tành nào cũng dể hư hao

Thuở đầu đời cầm đũa thấp cao

Và nâng chén, dĩ nhiên đổ vỡ

6.

Khi mòn mỏi nghe đời mình trắc trở

Hơn lúc nào tôi quá đổi thương tôi !

************************************************** *

[Bài này làm trong lúc Nhiên thật si mê Duyên, một bài thơ thất tin`h rất thảm não]

Tình Một Hai Năm

Nguyễn Tất Nhiên

1.

Và thơ tôi gom hết cho người

rất Tội nghiệp như dòng sông nước cạn !

2.

Chiều nay trời mưa trên tóc nhuộm

Không biết người có sợ tàn phai ?

3.

Tình một hai năm chưa phải tình dài

Cũng không thể gọi là tình mới !

Tôi vẫn đơị như ngày tôi đã đợi

Vẫn ngậm tình về như buổi ngậm tình đi

(Nghĩa là tôi vẫn ấp úng chuyện yêu người

Cơ khổ như những lời thú tội !)

4.

Tình chóng vỡ khi gần nhau quá vội

Tôi làm sao can đảm ngắm tro tàn ?!

Nên cuộc đời cứ thế run run

Gió thì lạnh tay chẳng màng đánh lửa !

Tôi vẫn đợi, đợi người thêm chút nữa

Tự an ủi mình khi cắn nỗi sầu đau:

--Tình một hai năm chưa bạc mái đầu

Chưa tuyệt vọng (bởi vì chưa hy vọng !)

5.

Chiều nay trời mưa trên tóc nhuộm

Xơ xác người tôi thấy buồn chưa tôi ?

6.

Tình còn đầy là tình còn xa xôi

Tình im lặng là tình không chết yểu !

7.

Cha mẹ sinh tôi --thằng con bất hiếu

Thề thốt thương người hơn cả song thân !

(1970)

[Duyên có đạo. Và Biên Hoà có một nhà thờ lớn, bên trong trường Khiết Tâm. Những buổi sáng hay trưa, Nhiên thường ngồi trong một qúan cafe tên Quán Tuyệt, nằm dọc theo quốc lộ 1, để nhìn những cô gái có đạo đi nhà thờ này. Ngườ viết bài --không đạo--nhưng có theo một cô gái thường đi nhà thờ này ...]

Linh Mục

Nguyễn Tất Nhiên

1.

Dĩ vãng là địa ngục

giam hãm đời muôn năm

Tôi--người yêu dĩ vãng

Nên sống gần Sa-tăng

Ngày kia nghe lời quỷ

Giáng thế thêm một lần

Trong kiếp người linh mục

Xao gầy cơn điên trăng !

2.

Vì tôi là linh mục

Không mặc áo nhà giòng

Nên suốt đời hiu quạnh

Nên suốt đời lang thang !

Vì tôi là linh mục

Giảng lời tình nhân gian

Nên không có thánh kinh

Nên không có bổn đạo

Nên không có giáo đường

(Một tính đồ duy nhất

Vừa thiêu hủy lầu chuông !)

Vì tôi là linh mục

Phổ lời tình nhân gian

Thành câu thơ buồn bã

Nên hạnh phúc đâu còn

Nên người tình duy nhất

Vừa thiêu hủy lầu chuông !

Vì tôi là linh mục

Không biết mặt thánh thần

Nên tín đồ duy nhất

Cũng là đấng quyền năng !

3.

Tín đồ là người tình

Người tình ác qủy

Ác quỷ là quyền năng

Quyền năng là tín đồ

tín đồ là người tình

Thiêu hủy lầu chuông tôi

(Vì tôi là linh mục

Giảng lời tình nhân giang!)

4.

Vì tôi là linh mục

Không biết rửa tội người

Nên âm thầm lúc chết

Tội mình còn thâm vai...

(1970)

[Bài thơ sau đây là style tinh tuý nhất cuả Nguyễn T. Nhiên. "Nắng bờ sông" trong bài thơ là bờ sông Biên Hòa, một nơi có rất nhiều kỷ niệm với nhà thơ. Bài thơ nói lên sự thấm thía của một kẻ thất tình. Ngay bên bờ sông naỳ là Ty Bưu Điện BiênHoà, nơi Nhiên ra chờ thư người tình ở một hộp thư lưu trữ.]

Nên Sầu Khổ Dịu Dàng

Nguyễn Tất Nhiên

1.

Những kỷ niệm đời xin hảy còn xanh

(có một ngày mình bỏ trường bỏ lớp

anh cũng đi như định luật trời dành !

em cũng đi như định luật trời dành !)

2.

Nắng bờ sông như màu trang vỡ cũ

Thuở học trò em làm khổ ai chưa ?!

3.

Anh muốn khóc trong buổi đầu niên học

Bàn tay xương cầm hơ hẫng văn bằng !

4.

Em hãy đứng trước gương làm dáng

Tự khen mình đẹp quá, đi em

(để mai kia mốt nọ có theo chồng

còn đôi chút luyến lưu thời con gái !)

Em hãy ra bờ sông nhìn nắng trải

Nhớ cho mình dáng dấp người yêu

(Lỡ dòng đời tóc điểm muối tiêu

còn giây phút chạnh lòng như mới...lớn !)

Mình hãy trách đời nhau nhiều hư hỏng

Rồi giận hờn cho kỷ niệm đầy tay

Thu miền nam không thấy lá vàng bay

Anh phải nói: buồn chúng ta màu trắng !

5.

Tình cứ đuổi theo người như chiếc bóng

Người thì không bắt bóng được bao giờ !

6.

Anh muốn khóc trong buổi đầu niên học

Bởi yêu em nên sầu khổ dịu dàng !

(1970)

*********************

[Một đêm giao thừa nằm nhớ về người yêu, biết rằng nàng sẽ bỏ mình ra đi. Bỏ mình như những buổi hoàng hôn từ giả mặt trời chiều. Yêu nhau, trong một ý nghĩa hiện sinh tuyệt đối, là một địa ngục không lối thoát cho hai người yêu và được yêu. Nguyễn Tất Nhiên theo ý nghĩ đó viết lên: "Những kẻ yêu nhau chẳng có thiên đàng." Chỉ có những người thất tình mới kinh nghiệm được tình cảm như Nhiên kinh nghiệm trong lúc nàỵ Đây là một bài thơ khi Nhiên muốn tự tử vì một cuộc tình lần đầu tiên. Sau cùng, Nhiên tự tử vì cuộc đời. Baì thơ rất thuần túy của Nhiên.]

Hai trong ba bài thơ được phổ nhạc. Bài Trúc Đào rất ngây thơ, rất trẻ con.

Như Những Hoàng Hôn Bỏ mặt Trời

Nguyễn Tất Nhiên

1.

Tôi bắt đầu yêu hay bắt đầu dự tính ?

(Dự tính nào cũng thật ngây thơ !)

Tôi bắt đầu yêu hay bắt đầu già ?

(Khi mặc cả tình yêu cùng thù hận !)

2.

Xin đánh đổi cuộc đời này (lận đận !)

Bằng phút giây cầm được tay người !

3.

Em còn đứng bên bên dòng sông ngát lạnh

Cho hồn đầy mơ ước viễn vông

Tôi còn đứng bên dòng sông giá lạnh

Cho một mưu toan tự tử âm thầm

Ngày sắp hết năm sắp hết

Thời gian nào cho bốn mắt ta xanh ?

Thời gian nào đưa ta về địa ngục ?

(Những kẻ yêu nhau chẳng có thiên đàng !)

4.

Thế nào em cũng bỏ tôi

Như những hoàng hôn bỏ mặt trời !

5.

Tôi thốt lời tình như bảo vật

Em ngu si nên từ chối dễ dàng

Tôi ngu si nên làm người không tiếc của

(Hai kẻ yêu ngu si khó sống gần)

6.

Thế nào rôi tôi cũng giết tôi

Xin hận thù em suốt quảng đời !

7.

Tôi bắt đầu yêu hay bắt đầu dự tính ?

(Dự tính nào cũng thật ngây thơ !)

Tôi bắt đầu yêu hay bắt đầu già ?

(Khi mặc cả tình yêu cùng thù hận !)

8.

Như loài thiêu thân mê lửa ngọn

Buổi yêu em, tôi hăng hái lìa trần !

(30 Tết Tân Hợi, 1971)

**************************************

Hai Năm Tình Lận Đận

Nguyễn Tất Nhiên

1.

Hai năm tình lận đận

hai đứa cùng xanh xao.

Mùa đông hai đứa lạnh

Hơi thở dài như nhau

Hai năm tình lận đận

Hai đứa cùng hư hao

(Em không còn thắt bính

nuôi dưỡng thời ngây thơ

anh không còn lính quýnh

giữa sân trường trao thư !)

Hai năm tình lận đận

Hai đứa đành xa nhau

Em vẫn còn mắt liếc

Anh vẫn còn nôn nao

Ngoài đường em bước chậm

Trong quán chiều anh ngóng cổ cao.

2.

Em bây giờ, có lẽ

Toan tính chuyện lọc lừa

Anh bây giờ, có lẽ

Xin làm người tình thua

Chuông nhà thờ đổ mệt

Tượng Chúa gầy hơn xưa

Chúa, bây giờ có lẽ

Rơi xuống trần gian, mưa

(dù sao thì Chúa cũng

là đàn ông...dại khờ)

Anh bây giờ có lẽ

Thiết tha hơn tín đồ

Nguyện làm cây thánh giá

Trên chót đỉnh nhà thờ

Cô đơn nhìn bụi bặm

Làm phân bón rêu xanh

(dù sao cây thánh giá

cũng được người nhân danh!)

3.

Hai năm tình lận đận

Em đã già hơn xưa !...

(1972)

*******************************************

Trúc Đào

Nguyễn Tất Nhiên

Trời nào đã tạnh cơn mưa

Mà giông tố cũ còn chưa muốn tàn ?

Nhà người, tôi quyết không sang

Thù người, tôi những đêm nằm nghiến răng

Quên người--nhất định tôi quên !

Mà sao gặp lại còn kiên nhẫn chào

Chiều xưa có ngọn trúc đào

Mùa thu lá rụng bay vào sân em

Mùa thu lá rụng êm đềm

Như cô với cậu cười duyên dại khờ

Bởi vì hai đứa ngây thơ

Tình tôi dạo ấy... là ngơ ngẫn nhìn!

Thế rồi, trăng sáng lung linh

Em mười sáu tuổi giận hờn vu vơ

Sang năm mười bảy, không ngờ

Tình tôi nít nhỏ ngồi mơ cũng thừa

Tôi mười bảy tuổi buồn chưa

Đầu niên học mới dầm mưa cả ngày !

Chiều nay ngang cổng nhà ai

Nhủ lòng, tôi chỉ nhìn cây trúc đào

Nhưng mà không hiểu vì sao

Gặp người xưa lại nhìn nhau mĩm cười ?!

(1973)

[Chuyện tình của Nhiên và Duyên kết thúc khi Duyên đậu tú tài 2 và lên Saigon học Luật. Nhiên trong khi đó ở lại Biên Hòa quằn quại trong nổi thất vọng của mình [...ta thằng ôm hận tú tài đôi, không biết tìm ai mà kể lể...] Biên Hòa là một thành phố rất nhỏ trong ý nghĩa ai cũng biết ai. Và khi Nhiên bắt đầu nói xấu về Duyên thì anh em của Duyên phản ứng bằng cách gây gổ với Nhiên và yêu cầu Nhiên đừng nhắc tới tên của Duyên nưã. Càng lúc Nhiên càng sống trong một trạng thái ân hận, nếu không nói là hối hận. Nhiên ngỏ lời xin Duyên tha thứ. Nhưng Duyên không bao giờ gặp lại Nhiên từ sau hai baì thơ "Duyên Của Tình Ta Con Gái Bắc" và "Bài Tạ Lỗi Cùng Người" được phổ biến.]

Duyên Của Tình Ta Con Gái Bắc

Nguyễn Tất Nhiên

Ta sẽ về thương lại nhánh sông xưa

Thương lại bónh hình năm năm truớc...

Em nhớ giữ tánh tình con gaí bắc

Nhớ điêu ngoa nhưng giả bộ ngoan hiền

nhớ thật thà nhưng thâm ý khoe khoang

nhớ cay đắng ngây thơ mà... xảo quyệt !

Ta sẽ nhớ dặn dò lòng nên tha thiết

Nên vội vàng tin tưởng chuyện vu vơ

Nên yêu đương bằng gương mặt khờ khờ

Nên hùng hổ...để đơị giờ thua thiệt !

Nghe nói em vừa thi rớt luật

Môi trâm anh tàn héo nụ xa vời

Mắt công nương thầm khép mộng-chân-trời

Xin tội nghiệp lần đầu em thất vọng

(Dù thật sự cũng đáng đời em lắm

Rớt đi Duyên rớt để thương người !)

Ta--thằng ôm hận tú tài đôi

Không biết tìm ai mà kể lể

Chim lớn thôi đành cam rớt lệ

Ngày ta buồn thần thánh cũng thôi linh !

Nếu vì em mà ta phải điên tình

Cơn giận dữ đã tận cùng mê muội

Thì đừng sợ Duyên ơi thiên tài yếu đuối

Tay tre khô mối mọt ăn luồn

Dễ gẩy dòn miểng vụn tả tơi xương

Khi tàn bạo siết cổ người yêu dấu !

Em chẳng bao giờ rung động cũ

Ta năm năm nghiệt ngã với tình đầu

Nên trở về như một con sâu

Lê chân mỏng qua những tàn cây rậm

Nuôi hy vọng sau ngàn mưa nắng lậm

Lá-xanh-em chưa dấu lở loang nào

Để ta còn thi sĩ nhất loài sâu

Nhìn lá nõn, tiếc, thèm...đâu dám cắn !

Nếu vì em mà thiên tài chán sống

Thì cũng vì em ta ngại bước xa đời !

(1972)

**************************

Bài Tạ Lổi Cùng Người

Nguyễn Tất Nhiên

1.

Năm Năm trời...ta làm tên quái đản

Cầu danh trên nước mắt của người tình

Năm năm trời có nhục, có vinh

Có chua, chát, ngọt bùi, cay, đắng...

Có hai mái đầu chia nhau thù oán

Có thằng ta trút nạn xuống vai em !

Năm năm trời có một tên Duyên

Ta ca tụng, rồi chính ta bôi lọ

Tình ta đẹp nhưng tính ta còn nít nhỏ

Nên lỗi lầm đã đục màu sông

Nếu em còn thương mến tuổi mười lăm

Xin nuốt hận mím môi cười xí xóa

Hồn ta đẹp nhưng đời ta thảm quá

Nên tị hiềm nhen nhúm giữa ngây thơ

Nếu em còn chút đỉnh mộng mơ

Xin rộng lượng thứ dung người-lỡ-dại !

Năm năm trời ta làm tên chiến bại

Tìm mưu thâm hạ thủ đê hèn

Và lần nào ta lén lút đâm em

Bằng những ngọn dao mù lòng quáng dạ

Duyên oằn oại cũng là Duyên sáng gía

Bởi trước đây ta đã tự đâm mình !

Năm năm trời đeo đuổi hư danh

Ta mấy kiếp vẫn là ta mắc nợ

Mình hậu thế cách chi mà gặp gỡ ?

Bởi vì ta không dễ được đầu thai !

Nếu được đầu thai, không dễ được làm người !

(Dù chỉ được làm người trên đất ...mọi !)

2.

Ta háo thắng, nên tưởng mình cứng cỏi

Tưởng đâu mình cứng cỏi giết tình yêu

Tưởng đâu mình quan - đế tuyệt đường siêu

Giờ ngã ngựa, tiểu nhân như ...Tào Tháo !

Tao haó thắng nên thành người trâng tráo

Bị đời khinh nên giở giọng khinh đời !

Kỷ niệm đầu thơm ngát cả đôi môi

Ta nông nổi đưa tay cầm chén máu !

3.

Năm năm trời có tình giông nghĩa bảo

Có con sông chờ cuốn kẻ quên bờ

Có trăm ngàn cành lá trúc đào khô

Rơi rụng trước sân nhà em thổn thức...

Duyên kiêu hãnh cũng là Duyên chết giấc !

Sau năm Năm hồn chắc lạnh như mồ (?)

Ta ngày này, tạ lổi một bài thơ

Em hãy rán thuộc lòng cho trẻ lại !

(1972)

*********************************

End note: Một bạn tên Hoàng Trâm có hỏi về tiểu sử của Nguyễn Tất Nhiên.

Đây là một vài chi tiết về ông :

Sanh năm 1952 tại quận Đúc Tu, Biên Hoà. Học trung học tại trường Ngô Quyền. Học 1 năm ở đại học Văn Khoa. Làm thơ rất sớm, và cũng vì đó mà cuộc đời lận đận. Ở lại với cộng sản cho đến năm 1978 thì trốn được qua Pháp, ba năm sau qua Hoa Kỳ.

Sau khi định cư tại Mỹ Nhiên lập gia đình với Nguyễn Thị Minh Thủy, một người bạn quen từ Biên Hoà. Hai người có được hai con trai. Nhưng cuộc sống bê tha của người nghệ sĩ không làm cho Thủy và Nhiên được hạnh phúc. Hai người ly thân, và Thủy quyết định dẫn hai đứa con bỏ đi. Trong khi đó Nhiên càng lúc càng trở nên bệ rạc với cuộc sống.

Vào một đêm của năm 1992, khi biết mình không còn ý nghĩa với cuộc đời nữa, Nhiên chạy xe đến một ngôi chùa mà Nhiên thường tạm trú. Đậu xe trong sân chùa, Nhiên uống thuốc và tự giết mình.

Cuộc đời của Nhiên có thể gom vào hai câu thơ mà anh đã làm:

"Ta mấy kiếp vẫn là ta mắc nợ

Hồn ta đẹp nhưng đời ta thảm quá "

Thắc Mắc:::

Dù biết rằng tình yêu không thể nào lý giãi, không thể nào gượng ép. Nếu cô Duyên, xin tạm gọi là cô Duyên, trong một dịp tình cờ nào đó đọc được những giòng thơ nức nở này. Lòng cô Duyên có giao động cho mối tình khờ dại??!! Không hiểu cô Duyên khi xưa có đáp lại một chút ân tình gì cũa nhà thơ hay không , hay chỉ là tình một chiều?? Nếu chỉ là tình môt chiều thì quả thật nhà thơ yêu đên điên dại. Yêu đến báo trước dấu hiệu sẽ tự tử vì tình.

Nếu cô Duyên có "duyên" tình cờ đọc được nổi lòng cũa nhà thơ, không hiểu cô Duyên, bây giờ chắc cũng đã "tóc đã bạc màu", không hiểu cô Duyên có chợt nhớ đến quảng đời học sinh thơ mộng, có anh học trò đứng đợi nơi sân trường, với lòng thổn thức??!!.

Cô Duyên có thể bây giờ đang đếm lại những mảnh tình?? Có chợt nhớ đến người xưa và lòng hối hận??. Chính cô Duyên đã giết chết một tâm hồn. Nguyễn tất Nhiên yêu cô Duyên đến điên dại. Tôi nghĩ thời "Ngày Xưa Hoàng Thị" , cô Duyên xinh đẹp lắm thì phải!!!!!

Hãy đọc một số bài thơ nổi tiếng được phổ nhạc mà ai cũng biết; và nên nhớ rằng lúc ấy, Nguyễn Tất Nhiên chỉ mới xấp xỉ ở tuổi hai mươi, để thấy cái tài hoa dị thường của anh: 

Khúc Buồn Tình 

1. 

Người từ trăm năm 

về ngang sông rộng 

ta ngoắc mòn tay 

... trùng trùng gió lộng 

(thà như giọt mưa 

vỡ trên tượng đá 

thà như giọt mưa 

khô trên tượng đá 

có còn hơn không 

mưa ôm tượng đá) 

người từ trăm năm 

về khơi tình động 

ta chạy vòng vòng 

ta chạy mòn chân 

nào hay đời cạn! 

(thà như giọt mưa 

vỡ trên tượng đá 

thà như giọt mưa 

khô trên tượng đá 

có còn hơn không 

mưa ôm tượng đá) 

người từ trăm năm 

về như dao nhọn 

ngọt ngào vết đâm 

ta chết âm thầm 

máu chưa kịp đổ 

(thà như giọt mưa 

vỡ trên tượng đá 

thà như giọt mưa 

khô trên tượng đá 

có còn hơn không 

mưa ôm tượng đá) 

2. 

thà như giọt mưa 

gieo xuống mặt người 

vỡ tan vỡ tan 

nào ta ân hận 

bởi còn kịp nghe 

nhịp run vồi vội 

trên ngọn lông măng 

(người từ trăm năm 

vì ta, phải khổ!) 

(1970) 

Trong tình yêu, thơ anh táo bạo vay mượn những hình ảnh thánh thiện để ví von mình, ví von người tình. Có thể nói lối vay mượn này là bước khai phá có một không ai của anh vào thời ấy, khiến thơ anh càng thêm phần đặc dị, ngời sáng, mà lại gần gũi biết bao với tâm tình giới trẻ. 

Ma Sœur 

đưa em về dưới mưa 

nói năng chi cũng thừa 

phất phơ đời sương gió 

hồn mình gần nhau chưa? 

tay ta từng ngón tay 

vuốt lưng em tóc dài 

những trưa ngồi quán vắng 

chia nhau tình-phôi-thai 

xa nhau mà không hay 

(hỡi em cười vô tội 

đeo thánh giá huy hoàng 

hỡi ta nhiều sám hối 

tính nết vẫn hoang đàng!) 

em hiền như "ma sœur" 

vết thương ta bốn mùa 

trái tim ta làm mủ 

"ma sœur" này "ma sœur"! 

có dịu dàng ánh mắt? 

có êm đềm cánh môi? 

ru ta - người bệnh hoạn 

ru ta suốt cuộc đời 

(cuộc đời tên vô đạo 

vết thương hành liệt tim!) 

đưa em về dưới mưa 

xe lăn đều lên dốc 

chở tình nhau mệt nhọc! 

đưa em về dưới mưa 

áo dài sầu hai vạt 

khi chấm bùn lưa thưa... 

đưa em về dưới mưa 

hỡi em còn nít nhỏ 

chuyện tình nào không xưa? 

vai em tròn dưới mưa 

ướt bao nhiêu cũng vừa 

cũng chưa hơn tình rụng 

thấm linh hồn "ma sœur"... 

(1971) 

Linh Mục 

1. 

dĩ vãng là địa ngục 

giam hãm đời muôn năm 

tôi -- người yêu dĩ vãng 

nên sống gần Sa-tăng 

ngày kia nghe lời quỷ 

giáng thế thêm một lần 

trong kiếp người linh mục 

xao gầy cơn điên trăng! 

2. 

vì tôi là linh mục 

không mặc áo nhà giòng 

nên suốt đời hiu quạnh 

nên suốt đời lang thang! 

vì tôi là linh mục 

giảng lời tình nhân gian 

nên không có thánh kinh 

nên không có bổn đạo 

nên không có giáo đường 

(một tín đồ duy nhất 

vừa thiêu hủy lầu chuông!) 

vì tôi là linh mục 

phổ lời tình nhân gian 

thành câu thơ buồn bã 

nên hạnh phúc đâu còn 

nên người tình duy nhất 

vừa thiêu hủy lầu chuông! 

vì tôi là linh mục 

không biết mặt thánh thần 

nên tín đồ duy nhất 

cũng là đấng quyền năng! 

3. 

tín đồ là người tình 

người tình là ác quỷ 

ác quỷ là quyền năng 

quyền năng là tín đồ 

tín đồ là người tình 

thiêu hủy lầu chuông tôi 

(vì tôi là linh mục 

giảng lời tình nhân gian!) 

4. 

vì tôi là linh mục 

không biết rửa tội người 

nên âm thầm lúc chết 

tội mình còn thâm vai... 

(1970) 

Ðụng chạm, lôi kéo những biểu tượng linh thiêng, đưa vào thơ và đưa vào tình yêu đời thường. Vậy mà anh chẳng làm mất lòng ai. Người ta vẫn cứ thích thú ca hát lời thơ của anh: 

Hai năm tình lận đận 

1. 

hai năm tình lận đận 

hai đứa cùng xanh xao 

mùa đông, hai đứa lạnh 

hơi thở dài như nhau (?) 

hai năm tình lận đận 

hai đứa cùng hư hao 

(em không còn thắt bính 

nuôi dưỡng thời ngây thơ 

anh không còn luýnh quýnh 

giữa sân trường trao thư!) 

hai năm tình lận đận 

hai đứa đành xa nhau 

em vẫn còn mắt biếc 

anh vẫn còn nôn nao 

ngoài đường em bước chậm 

trong quán chiều anh ngóng cổ cao... 

2. 

em bây giờ, có lẽ 

toan tính chuyện lọc lừa 

anh bây giờ, có lẽ 

xin làm người-tình-thua 

chuông nhà thờ đổ mệt 

tượng Chúa gầy hơn xưa 

Chúa bây giờ, có lẽ 

rơi xuống trần gian, mưa 

(dù sao thì Chúa cũng 

một thời làm trai tơ 

dù sao thì Chúa cũng 

là đàn ông... dại khờ!) 

anh bây giờ, có lẽ 

thiết tha hơn tín đồ 

nguyện làm cây thánh giá 

trên chót đỉnh nhà thờ 

cô đơn nhìn bụi bặm 

làm phân bón rêu xanh 

(dù sao cây thánh giá 

cũng được người nhân danh!) 

3. 

hai năm tình lận đận 

em đã già hơn xưa!... 

(1972) 

Anh thoát ra khỏi những hình ảnh và ngôn ngữ thơ chắt lọc, sang cả quí phái của nền thơ truyền thống. Thơ anh, không cứ là trăng là gió, là bến nước, bờ mây, tóc thề và áo dài bay tha thướt, mái tranh, cây đa hay gốc chuối... (như thể là người thơ cứ suốt đời ở nhà quê, cảnh cũ!) mà thay vào đó là những hình ảnh rất thực của thị thành với "tóc demi garçon", tóc bính, cột điện, với xe đạp, cà phê, cà phê đá, rạp cải lương, nhà ga và toa tàu, mùa thi với văn bằng... Tự ví mình như là một gã ngông cuồng, là người phá phách, là người vô đạo, là sa-tăng ác quỷ... nhưng trên thực tế thì anh rất hiền, và trong tình yêu, thường là người thua cuộc, hoặc tự nguyện chịu thua cuộc. Trách người chỉ là trách nhẹ nhàng. Còn lại là trách mình. 

Thơ tình của anh vì vậy mà phổ cập, mà thành của chung. Ai đọc cũng thấy, cũng nghe được nhân dáng và kinh nghiệm của chính mình trong ấy. Từ thứ tình yêu reo vui, nhảy múa theo nhịp chân của "cô Bắc-kỳ nho nhỏ" cho đến tình yêu của người tuyệt vọng... anh nói thay mọi người bằng thánh ca của tình yêu. 

Nhưng đặc biệt là lúc khổ đau vì tình, thơ anh chùng xuống, gãy đổ, nát tan... và quả là anh đã đi thật sớm, trước thế hệ của anh, trong sự cảm nhận cũng như lối biểu đạt về tình yêu: 

Thiên thu

sao thiên thu không là xa nhau? 

nên mưa xưa còn giăng ngang hồn sầu 

tôi đứng như cây cột đèn gẫy gập 

và một con đường cúp điện rất lâu! 

sao thiên thu không là chôn sâu? 

nên nắng xưa còn hanh mái tóc nhầu 

tôi đứng như xe tang ngừng ngập 

và một họ hàng khăn trắng buồn đau! 

sao thiên thu không là đường chim? 

nên mây năm xưa còn trên tay phiền 

tôi đứng như tường vôi luống tuổi 

và những tàng xanh chùm gởi quê hèn! 

sao thiên thu không là lãng quên? 

nên tình xưa còn cháy âm thầm 

tôi đứng như căn nhà nám lửa 

và những người thân trốn chạy vội vàng! 

sao thiên thu không là sương tan? 

nên mặt trời xưa còn gượng huy hoàng 

tôi đứng như dòng sông yên lặng 

và những cánh buồm kiệt sức lang thang! 

sao thiên thu không là thiên thu? 

nên những người yêu là những ngôi mồ 

tôi đứng một mình trong nghĩa địa 

và chắc không đành quên khổ đau! 

(1970) 

Trong thơ lục bát, anh vẫn theo vần nhịp cũ nhưng lối diễn đạt rất là thảnh thơi, thoải mái, tự nhiên như nói chuyện. Ðây, vần lục bát của hơn 30 năm trước: 

Nên thời gian ấy ngùi trông 

giọt mưa xanh mấy tuổi nàng 

tôi nghe lá rụng như vàng áo xưa 

hơi tàn tro ấm lần đưa 

ba năm khơi lại cũng vừa đủ đau! 

sớm, trưa, chiều, tối, ra, vào 

người chưa yên nỗi thầm xao xác lòng 

nên thời gian ấy ngùi trông 

khô như hạt bụi trưa ngừng ngập bay... 

ba năm vuốt sợi tình dài 

ừ, tôi còn vụng ngón-tay-dậy-thì 

thuở nào sầu đã lâm ly 

giờ thêm già héo (nhiều khi hận thù!) 

lửa đom đóm mỏi mòn, lu 

nhưng tôi cứ buồn vi vu thổi hoài 

mưa thì mưa thả phai phai 

rồi sau đó sẽ một vài tang thương 

bởi quen cầm lược soi gương 

biết ai ôm gối mộng thường lâu chăng? 

giọt mưa xanh mấy tuổi nàng 

tôi nghe lá rụng như vàng áo xưa... 

(1970) 

Hôm nay 

khi không tình não nùng buồn 

gót chân ai bỏ con đường nhớ nhung 

gót chân ai nhẹ vô cùng 

dẫm lên xác-lá-tôi từng tiếng kêu 

gót chân ai bước, nhẹ hều 

bước qua tôi, bước, hư nhiều thói quen! 

khi không tình não nùng buồn 

nhớ hôm qua vẫy tay ngừng ngập xa 

tóc ai ngắn ngắn, như là 

suốt đời chưa chịu thiệt thà chấm vai 

suốt đời khét nắng rong chơi 

kể như hơi hướm bàn tay tôi, thừa! 

mừng em sớm biết lọc lừa 

biết ngây thơ giả -- biết đùa với đau! 

biệt ly dù ở ga nào 

cho tôi ngồi một toa tàu lãng quên... 

(1974)

Ðó là Nguyễn Tất Nhiên của tuổi hai mươi, với TÌNH qua tập Thơ Nguyễn Tất Nhiên; và bây giờ hãy đọc Nguyễn Tất Nhiên với TÂM qua Tâm Dung. Tập trước được xuất bản năm 1980 (gom lại những bài thơ cũ trước năm 1975 và một số ít cuối thập niên 70) khi anh mới vượt biên ra hải ngoại; tập sau được xuất bản 9 năm sau đó. Tựa tập thơ là Tâm Dung, bao gồm nhiều bài thơ bắt đầu bằng chữ TÂM (như Tâm khai, Tâm sân, Tâm hoa, Tâm xuân, Tâm hồng, Tâm hương, Tâm mưa, Tâm sương, Tâm ca, Tâm cảm...) được chính tác giả mở đầu bằng một đoạn rất thâm trầm về tư tưởng Phật giáo, khiến người đọc có cảm tưởng là sẽ được đọc một tác phẩm về Thiền vậy: 

"Dung, theo nghĩa dung chứa. 

Năm lần Phật chỉ cho ngài A Nan, tâm là cái thấy. 

Lấy cái thấy phân biệt để chỉ cái thấy vô phân biệt, lấy cái tâm vọng để chỉ cái tâm chơn, lấy ngón tay phàm phu để dụ như ngón tay Phật chỉ trăng. Kẻ trèo đèo này chỉ mong góp một cỏn con Phật sự, vọng động chăng? 

Chỉ mong quí thiện hữu niệm tình: vọng mà biết mình vọng, còn hơn không." 

Nguyễn Tất Nhiên 

(Westminster, Ca. ngày 12/01/89) 

Nhưng không. Dù mào đầu như thế, dù chọn lựa chủ đề và tựa đề như thế, thơ anh vẫn cứ là thơ, không phải là tập giáo nghĩa khô khan, cứng nhắc. Chỉ khác là anh đã chững chạc hơn (dĩ nhiên!), bớt bông đùa hơn, và trải đều lên những trang thơ là cõi lòng bát ngát của anh. 

Tâm nguyệt 

từ gót sen hài em hút dấu 

sầu tôi như lá thẫn thờ bay 

ví dù lá ngập đường em bước 

lá cũng xin đừng bận gót ai... 

từ mắt chia lòng sông cách núi 

sầu tôi như bụi khắp không gian 

ví dù bụi ố hoen màu trắng 

bụi cũng xin đừng vương mắt xanh... 

từ tóc bay xuôi dòng quá khứ 

sầu tôi như bóng lặng lờ trôi 

ví dù bóng đẳng đeo tròn kiếp 

bóng cũng xin dòng tóc thảnh thơi... 

từ hơi thở của không gian khác 

sầu tôi như lịch nhẩn nha rơi 

mỗi ngày thiên hạ hồn nhiên xé 

lịch mới, như tờ-thương-nhớ-tôi! 

từ hoa môi của bình minh khác 

núi đồi vắng cả tiếng thông reo 

chim thôi cười chúc mừng hoa lá 

thành-phố-tôi già ho động cơ 

từ vỡ, lành trăng lồng bóng nước 

từ em là nguyệt lộng đời sông 

từ tôi là một dòng tâm nguyệt 

sông có trăng cười sông xóa trăng... 

(06/01/1989) 

Tâm duyên 

1. 

mùa hè anh lên núi 

thấy tóc em lành nhiên 

cười theo chiều, gió tối 

trời đi vào giấc yên 

cho sự sống duyên hiền 

từng búp hoa huệ nhỏ 

cho sự sống hương êm 

từng thoảng hoa huệ thở 

sự sống trắng tinh im 

từng nụ quan-âm nở 

im lặng là xin dâng 

tặng đời bông hoa nữa... 

mùa hạ anh ra đường 

thấy mới tinh tất cả 

thấy nắng nôi dịu dàng 

đang vuốt ve cây cỏ 

thấy cây cỏ dễ thương 

đang làm duyên, tóc xõa 

thấy lửa trời nung ngon 

chín bòn bon sự sống 

thấy sự sống nhịp nhàng 

theo đỏ, vàng, xanh, đỏ... 

thấy phố xá từ tâm 

đèn cười hoa ba đóa... 

(17/01/89)

Rõ ràng là anh đã học ở đâu, từ những vật vô tri, từ người tình, từ cuộc đời, từ nỗi buồn đau, từ cơn thất chí, từ niềm tuyệt vọng, từ cơn bệnh tưởng, từ một nền đạo lý hun đúc tâm anh, hay từ tất cả những thứ trên: đức khiêm nhẫn và lòng tha thứ, chịu đựng vô cùng: 

Tịnh khúc 

buồn ơi... 

tôi bỏ tôi chìm đắm 

trong tiếng làm thinh của ghế bàn 

ghế bàn không sẻ chia sầu thảm 

nhưng biết làm thinh lặng cảm thông 

bàn ghế đâu như người vui nhảm 

tọc mạch đời nhau để miệng mồm 

buồn ơi, tôi muốn như bàn ghế 

chịu đựng đời không biết thở than! 

buồn ơi... 

tôi bỏ tôi tàn tạ 

lạy đời xin một bận ngó lơ 

lần té nặng này tôi muốn giữ 

cho tim đừng hối hận trèo cao 

lần té nặng này tôi muốn sống 

buồn ơi, đừng giết chết tình nhau 

buồn ơi, tôi muốn hôn đời sống 

dù môi nhầu nứt nẻ thương đau! 

buồn ơi... 

tôi bỏ tôi ngây dại 

có phải thu-bồn chở tóc ai 

có phải lần run tay vuốt đại 

là lần đời biết thứ tha tôi 

có phải lần xin tay nắm... đại 

là lần té gập dưới bàn tay? 

buồn ơi, tôi muốn dâng đời sống 

một đóa hồng đau đớn tuyệt vời! 

buồn ơi... 

tôi bỏ tôi rời rã 

bất lực làm sao trước cuộc đời 

ừ nhỉ, trước giờ tôi chiến đấu 

cho niềm bất lực buổi hôm nay! 

ừ nhỉ, bây giờ tôi mới biết 

ghế bàn nên kính trọng như thầy 

bàn ghế dạy tôi điều nhẫn nhục 

dạy tôi bình thản thứ tha đời 

bàn ghế có bao giờ bất lực 

có bao giờ biết đợi trông chi 

buồn ơi, tôi muốn như bàn ghế 

thương đời như thể bỉ khinh thôi! 

buồn ơi... 

tôi bỏ tôi gần chết 

tay đời bít lối chẳng ngưng tay 

u đầu sứt trán lao vào vách 

tội tình tôi sao nặng thế này? 

buồn ơi... 

trong đám đông tàn nhẫn 

một người chứng kiến đủ cho tôi 

nhờ ai, tôi đã thành tâm nhẫn nhờ ai, 

tôi phục dưới chân đời 

buồn ơi, tôi muốn như dòng lệ 

cay đời như kẻ thích ăn cay! 

buồn ơi... 

tôi có tôi-bàn-ghế 

nguyện hiến cho đời một tấm lưng 

(13/01/89)

Ðiều anh học được, làm được, cũng cho ta học được. Một tấm lòng khiêm cung, khiêm nhẫn. Một tấm lòng bao dung, tha thứ, và trên hết, vẫn tiếp tục yêu thương con người, yêu thương cuộc đời. 

Sau đây là bài Tâm Dung, bài thơ được lấy đặt tên chung cho tập thơ. Bài thơ được đặt ở cuối tập. Không rõ sau bài này, Nguyễn Tất Nhiên còn những bài khác chăng. 

Nhưng đọc xong bài này, tôi nghĩ đời thơ của anh đến ngang đây cũng quá đủ rồi.Không cần phải thêm một bài nào nữa. Ðây không phải là một bài thơ tuyệt tác của nền văn học nước nhà, mà là lời tỏ tình tuyệt vời của một tín đồ thuần thành của tình yêu, suốt đời chỉ tận tụy yêu, và tụng đọc bài kinh yêu. Sau đây là vài trích đoạn: 

Tâm dung 

1. 

có thể nào trẻ thơ sống bên ngoài lòng mẹ? có thể nào anh sống ngoài tầm mắt em? 

... 

4. 

vì người yêu thương trời đất cũng yêu thương, vì em đang ban phát yêu thương, vì anh cũng là thành phần muôn một của đất trời, nên cho dù em không hay không biết yêu thương vẫn thấm nhuần đều trên cuống đọt ngàn xanh dù em không biết không hay anh vẫn lan âm thầm khắp mặt địa cầu bất đồng khí hậu nhưng phải chăng em, nơi đá khô đất khó nào mà không diệp lục phải chăng em, đồng hoang man dã nào mà không có hoa chỉ tay em? vì em đang ban phát yêu thương nên anh khẩn xin là cọng cỏ được lần nào của chân em, tội nghiệp cho anh lòng còn ham muốn, tội nghiệp cho anh một đơn thân cỏ dại đòi chỉ riêng dành cho ngón ngón nhịp nhàng nhịp từng mỗi nhịp tim... 

5. 

tình yêu sao mà đau khổ với khổ đau, toại nguyện phải chăng là hạnh phúc? em lý lẽ gần nhau tình sẽ chết, vậy người ta sinh ra, sống, để làm chi? 

6. 

anh cô đơn ca hát vu vơ lời gì vô ý chỗ đám đông nơi con người dễ dàng phỉ báng kẻ điên khùng, ấy chết, anh chẳng thể viện lý do cuộc sống vắng em, dù em sẽ tin, nhưng thảm trải dưới chân có lời nào giải thích? dưới chân tình yêu, anh xin thành khẩn hứa chịu đựng ngang nhau hết thảy kẻ thân, thù. 

....... 

10. 

anh muốn dụi tóc vào những ngón tay em cho hiện ra vài điểm bạc, cho thời gian đẹp phôi phai, cho sen lòng anh ngày mỗi thêm một đóa, cho hoa huệ hoa trang em đong đưa ngần ấy búp nhỏ đơm hương cho gió tình thơm tho không phân biệt chiếm hữu, tự do. 

11. 

mặt đất kia phù sa đắp bồi cho lúa no hạt mởn mơ bông, ruộng lòng anh đòng đòng tươm mắn sữa vì em là mưa hạ nắng đông là suối sông nguồn lượng cho rễ ngon khoáng chất trẩy hoa cành, vườn lòng anh xanh ngát tận chân trời vì em là yêu thương không phân biệt hoa nào là hoa hạnh phúc quả nào là quả đau thương. 

12. 

buổi sáng tinh khôi bừng mắt dậy thấy hoa lá không tên bóng động hình bên cửa sổ đùa gió vui sương, môi cười theo hồn nhiên nụ, hoa cười hay anh cười? trưa trưa rực nắng chan vàng đồng hướng dương hực vàng một cánh ngút ngàn chân mây, những nụ cười hàm tiếu tròn đầy, anh cười hay hoa cười? chiều chiều nghiêng nghiêng nắng dịu nghiêng nghiêng mình chào người và người chào đáp lại, người cười hay tim cười? buổi tối anh ngon lành êm ả ngủ, thở đều hòa nơi một kẽ ngón chân em, em thở hay anh thở... 

(19/01/89) 

Sau đó không thấy thơ Nguyễn Tất Nhiên nữa. Rồi một hôm, nghe tin anh mất. Trên chiếc xe cũ, đậu dưới bóng cây, trong vườn một ngôi chùa. Ðời anh, lúc nào cũng đi sớm hơn kẻ khác. Ðời không ruồng bỏ anh, cũng chẳng người tình nào ruồng bỏ anh (không ai có thể ruồng bỏ một người đáng yêu như thế! mà cũng chẳng ai có thể ruồng bỏ được một gã yêu tha thiết, yêu miệt mài, yêu thủy chung suốt đời như thế!). 

Chỉ có anh, tự ý đi thật sớm, rời bỏ cuộc đời, để lại một cõi thơ bát ngát. Không cần phải tội nghiệp cho anh, và đừng tưởng anh khổ đau cùng tận! Anh là kẻ hạnh phúc vô cùng tận với tình yêu bất diệt và tấm lòng bao dung hiếm có. Và thơ anh, đã hóa thân khắp nơi khắp chốn: là ngọn cỏ mềm, là gió mơn man, là dòng sông êm, là bàn ghế lặng thinh, là đất trời mênh mang vô hạn... Nơi đó, có đủ hương vị của tình yêu cũng như những hỉ, nộ, ái, ố... bình thường của một con người, dù là con người thi sĩ, hay văn sĩ. Nhưng tất cả đều được dung chứa trong một cõi lòng thật rộng. Có thể nói, giới hạn giữa sống-chết, qua Tâm Dung ấy, không còn nữa. 

TẢN MẠN VỀ TÔI VÀ NGUYỄN TẤT NHIÊN

Có một bài thơ của Nhiên mà tôi còn nhớ loáng thoáng, trong bài “Hai hàng me ở đường Gia Long”:

Chiều, nắng âm thầm chào biệt lũ lá me


Lá me nhỏ như nụ cười, hai đứa – nhỏ!

Hôn rách mặt mà sao còn nghi ngại


nhớ điên đầu sao cứ sợ chia tan


mỗi lòng người một lý lẽ bất an


mỗi cuộc sống có riêng mầm, gian ác!

Anh gọi cà phê đen, bởi – hụt tiền uống cà phê, đá


………(câu này tôi quên-tác giả)


Em có lỡ nói thương Anh, cái thằng quanh năm túng thiếu


(Có, thì hãy nên ráng chịu,


hãy xem như cảnh ngộ đã lâu ngày,


như địa cầu không thể ngược vòng quay


Như Chúa, Phật phải lêu đêu trước giò lên ngôi… Phật, Chúa!)

(Từ khổ thơ này, tôi đã quên-tác giả)…………………………………..


……………………………………)

Câu kết:

Nếu- đã chọn đời nhau làm dấu chấm,


Mỗi câu văn không thể chấm hai lần!

Đây là bài thơ của Nhiên trong tập thơ “Thiên Tai” mà có tôi nhớ bấy nhiêu, nhưng có kỷ niệm là khi Nhiên đưa cho tôi và Lưu xem để có ý kiến. Sau một lúc hai thằng tôi đọc và nghiền ngẫm, tôi có ý chọc phá nên thêm vào ở câu kết như sau:

Nếu- đã chọn đời nhau làm dấu chấm,


Mỗi câu văn không thể chấm hai lần!


(nhưng, được phẩy nhiều lần!)

Thế là cả 3 thằng bạn đều phá ra cười. Bởi vì theo cú pháp, mỗi câu văn thì đương nhiên là không thể có hai dấu chấm, nhưng có thể có nhiều dấu phẩy. Về nghĩa khác: Trong tình yêu trai gái, tình yêu duy nhất thì chỉ có một mà thôi, song – ý ở đây là nếu gặp phải anh chàng có “chút máu lăng nhăng và tham lam” thì ôi thôi, “nay cô này, mai cô khác” thì sẽ khổ cho người con gái. Đó chính là thực trạng hay xảy ra trong cuộc sống, nên:..được phẩy nhiều lần! là như thế…. Tuy nhiên, tập thơ Thiên Tai của Nhiên được tất cả các bạn học sinh của trường Trung học Ngô Quyền, Trung học bán công Trần Thượng Xuyên đóng[ góp tiền ứng trước nên mới có điều kiện in ấn và phát hành. Khi tập thơ tung ra thì hầu như không còn lại là bao nhiêu. Nhờ thế mà Nhiên đã được các bạn học cùng thời ủng hộ - đặc biệt, hầu như phần đông học sinh của các trường thuộc Biên Hòa lúc đó đều thuộc những bài thơ này của Nhiên.

Một lần khác, Nhiên gặp tôi với một bộ mặt “khác thường đầy cứng rắn”. Nhiên nói với riêng tôi:”Mày coi đó, ông PD phổ nhạc từ bài thơ Thà như giọt mưa thì tau không nói gì, nhưng ổng lại đưa cho ai đó phổ ra “ca tân cổ giao duyên” nữa nè. Tức chưa? Tau phải thưa ổng mới được!” . Nghe nói thế, tôi liền can ngăn:” Nhiên à, tau chơi trong Du Ca đã nhiều lần gặp gỡ ông ấy và xem ông ấy như một bậc thầy về sáng tác ca khúc. Tau là thằng mê nhạc P.D mà chính mày cũng thừa biết mà. Thôi Nhiên à, tau thấy rằng ổng thấy thơ của mày hay nên mới đưa cho ai đó viết lời ca cổ thêm vào, thì có sao đâu…Mày mà thưa ổng, tau nghỉ chơi với mày luôn đó!”. Thấy nó im lặng, tôi tưởng nó đồng ý… Ai dè, Nhiên làm thủ tục kiện tụng và kết quả là Nhiên được bồi thường một khoản tiền (hình như là 500.000 đ thì phải). Khi biết được, tôi “sùng bố” không thèm gặp mặt “hắn” nữa trong một thời gian khá lâu. Sau này nghe lời khuyên can của anh em bạn nên tôi hòa lại với Nhiên.. rồi cũng quên đi chuyện này.

Từ nhỏ, tôi được thi và đậu vào Trường Quốc Gia Âm Nhạc và Kịch nghệ Sài Gòn (bây giờ là Nhạc viện TP HCM), học khoa Trung cấp Piano 9 năm, vừa học nhạc vừa học văn hóa nên khi lớn lên, tôi rất mê nhạc của các nhạc sĩ đàn anh như: Trịnh Công Sơn, Phạm Duy, Ngô Thụy Miên, Vũ Thành An, Từ Công Phụng (Từ Dung)… nên tôi cũng bắt đầu sáng tác nhạc. Phải nói rằng, dòng nhạc của tôi có ảnh hưởng từ những giai điệu, khúc thức của nhạc Trịnh Công Sơn và Phạm Duy rất nhiều, vì tôi thường nghe, tự phân tích khúc thức, giai điệu, ca từ, cú pháp sáng tác,v.v… Chính nhờ vậy mà tôi rút ra được những kinh nghiệm sáng tác của các nhạc sĩ đàn anh, để viết nhạc và phổ biến trong phong trào Du Ca Sài Gòn dạo đó. Có rất nhiều dịp tổ chức hát nhạc Du ca tại Sài Gòn dạo ấy, thường hay có bổ sung phần nhạc của anh Phạm Duy, Trịnh Công Sơn… (Tôi sẽ bài viết riêng về người anh đáng kính Trịnh Công Sơn) tại hội trường của Trường QG Âm Nhạc hoặc tại khuôn viên các trường Đại học ở Sài Gòn. Tôi nhớ nhất là lúc NS Phạm Duy vừa đàn vừa hát bài “Ngày sẽ tới” rất hay mà tôi không bao giờ quên được với tính cách trẻ trung của người nhạc sĩ lớn này cả! Dạo đó, tuổi tôi chỉ bằng với Duy Quang, con của NS Phạm Duy, nhưng tôi cũng rất thích giọng hát của Duy Quang với nhiều ca khúc mà anh ấy đã hát. Ban đầu , tuổi trẻ chúng tôi hay gọi là Bác Phạm Duy, nhưng ông lại mĩm cười và cho chúng tôi biết rằng “ông chỉ thích gọi là Anh mà thôi. Vì thế, chúng tôi đều gọi NS Phạm Duy bằng một từ “Anh” đầy kính mến và cảm phục (vì ai cũng đều mê nhạc của ông cả!).

Thế là sau đó, tôi bàn bạc với các anh em để lập nên đoàn Du ca Biên Hòa, được anh Lê Cung Bắc chấp nhận làm đoàn trưởng, còn tôi thì phụ trách chức vụ Trưởng Xưởng theo tổ chức của Du Ca lúc đó. Hẳn nhiên là trong số thành viên cũng có Nguyễn Tất Nhiên và Lưu do tôi kéo vào để tham gia hát những bài hát sinh hoạt Du ca lành mạnh (sau này có người bảo rằng: “nhạc Du Ca là nhạc ca ngợi chế độ cũ”, nhưng tôi thì phản bác: “Đó là những ca khúc của ý thức hệ tuổi trẻ thời chúng tôi không ủng hộ chiến tranh, ham muốn hòa bình”. Và sau ngày giải phóng miền Nam, tôi và Lưu gặp lại thì mới biết rằng: cà hai thằng tôi đều có tham gia trong phong trào sinh viên học sinh biểu tình chống chiến tranh, mà do bí mật nên cả tôi và Lưu không ngờ rằng hai thằng đều có hoạt động biểu tình. Lúc đó đám cảnh sát mà biết thì chúng tôi đã bị bắt lâu rồi…). Lúc đó, Lưu học ở Trường đại học Luật Khoa Sài Gòn, khoa Công pháp quốc tế tới năm thứ tư và tốt nghiệp, còn ông Nhiên nhà mình thì vẫn lẹt đẹt 4 năm ở năm thứ nhất hoài (cũng là ĐH Luật khoa SG, chung với Lưu) vì Nhiên cứ mải mê làm thơ hơn là học… Luật. 

Từ ngay sau ngày giải phóng, Lưu được tổ chức phân công công tác tại Thành đoàn TNCS.HCM Biên Hoà, còn tôi thì trở về công tác tại Đoàn Văn công giải phóng khu Đông Nam bộ (C31, B8). Sau đó, tôi chuyển sang làm phó phòng công tác chính trị, kiêm trưởng ban Văn Thể Mỹ tại lực lượng Thanh niên xung phong tỉnh Đồng Nai. Khi mới giải phóng, sáng nào tôi và Nhiên cũng đều ngồi uống cà phê tại một quán thủy tạ, gần đường Công Lý ở Biên Hòa (tôi không nhớ tên của quán này). Vừa ngối xuống là chúng tôi đều móc ra mỗi tên một cái túi ni-lông đựng thuốc… rê rồi vấn giấy quyến mà hút như những… ông già (vì tên nào cũng rách mồng tơi, dù là ở nhà khá giả nhưng đâu dám xin tiền nhà vì sợ bị la). Cứ ngồi uống là nghe Nhiên nói chuyện về những bài thơi mà hắn mới làm rồi cùng bàn luận, nhưng ít còn việc cãi cọ nhau về cú pháp nữa. Sau đó thì Nhiên bí mật đi nước ngoài, nghe nói ở Pháp có một chiếc xe hơi loại nhỏ mà trong xe lại chứa đầy những tập thơ. Và cũng Nhiên cũng đã tự tử chết trong chiếc xe nhỏ này (thông tin này tôi chỉ nghe nói nên không kiểm chứng được chính xác, có bạn nào biết cụ thể thì xin vui lòng bổ sung nhé!).

Nhiên có một dáng người “ròm” như cây mía, mỗi khi Nhiên ở chung chung với chúng tôi thì chỉ mặc một chiếc quần đùi rộng thùng thình khoe một thân hình “ốm” đến ma chê, quỷ hờn. Thế mà lúc nào Nhiên cũng luôn nở miệng cười toe toét, mồm không ngừng đọc thơ như một người không bình thường, nên thời học trò, Nhiên hay bị gọi là “Hải khùng, hoặc Hải ngố”. Sau đó thì không còn ai gọi nữa, vì Nhiên đã trở nên là một nhà thơ nổi tiếng cả miền Nam. Tôi cũng tiếc rằng, Nguyễn Tất Nhiên là một con người có tài thực sự về Thơ. Thơ của Nhiên được nhiều người ưa thích đọc thơ của Anh, vì những ý nghĩa trong thơ Nhiên không có sáo ngữ, không có bài nào là không hay. Ngay nhạc sĩ Phạm Duy đã có công lớn phổ khá nhiều ca khúc từ thơ của Nhiên mà các bạn trẻ thời ấy ai cũng thích hát, như: Em hiền như Ma Soeur, Thà như giọt mưa, Hai năm tình lận đận,v.v… Thế nhưng, những bài thơ của Nguyễn Tất Nhiên đã không còn ai nhắc tới, tự nó đã bị mai một lãng quên một cách “tức tưởi”. Có lẽ là ít còn ai thuộc hết các bài thơ của Nhiên, không còn ai lưu giữ các tập thơ của Nhiên (kể cả chính tôi cũng không còn). Tuy nhiên, những người đồng thời chúng tôi ở miền Nam thì phần nhiều đều biết những bài thơ của Nhiên thông qua các ca khúc ưa thích. 

Chuyện tình nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên: Hồn ta đẹp như tình ta thảm quá

Có thể nói thơ và chuyện tình của Nguyễn Tất Nhiên trở thành một hiện tượng nổi bật tại miền Nam vào những năm đầu thập niên 1970.

Ông làm thơ hay – điều đó là hẳn nhiên, nhưng chuyện tình được “rêu rao” trong thơ ông khiến dư luận hết sức chú ý. Nguyễn Tất Nhiên yêu rất thật và thơ ông cũng phản ánh quá thật những tâm tình nóng hổi khi yêu làm cho giới bạn đọc, nhất là học sinh, sinh viên đều có những đồng cảm sâu sắc.

Duyên của tình ta con gái Bắc.

Nguyễn Tất Nhiên tên thật là Nguyễn Hoàng Hải, sinh năm 1952, tại Biên Hoà (Đồng Nai). Năm đệ tứ (lớp 9), ông để ý đến một cô bạn học người Bắc, tên Bùi Thị Duyên rất xinh đẹp. Chính vào năm đó, Nguyễn Tất Nhiên bắt đầu làm thơ. Thật đáng kinh ngạc, những bài thơ đầu tay đã có sự cuốn hút lạ thường nên chỉ vài năm sau đó ông đã sớm nổi danh. Với những bài thơ này – chủ yếu viết cho Duyên, Nguyễn Tất Nhiên đã tập hợp in thành tập mang tên “Thiên tai” khi học lớp đệ nhất (lớp 12) và thân hành mang đi bán tại các lớp trong trường.

Khi tập thơ phát hành, Nguyễn Tất Nhiên nổi tiếng ngay, và vì thế ở Biên Hoà, người ta bắt đầu đồn thổi về chuyện tình Duyên – Nhiên khắp nơi. Sau này, Bùi Thị Duyên kể:

“Tụi này biết nhau từ hồi nhỏ, lúc đó còn ngây thơ, tôi chưa nghĩ gì, còn Nguyễn Tất Nhiên có nghĩ gì hay không thì tôi không biết. Gặp nhau, biết nhau từ lúc 14 – 15 tuổi. Tôi được Nhiên tặng một quyển thơ mà như anh nói chỉ có 3 bản chính đặc biệt (trong số 100 bản), một cho Nhiên, một bản cho tôi, và một bản cho một người quan trọng nào đó. Tôi biết sự hình thành quyển thơ là từ tôi mà ra chứ không phải không, nhưng thật ra chúng tôi chẳng có gì hết, bạn bè trong lớp ai cũng biết. Dĩ nhiên là tôi rất xúc động vì một quyển thơ viết cho tôi. Nhưng tôi đã gặp và nói với Nguyễn Tất Nhiên rằng mình chỉ là bạn thôi, nếu Nhiên muốn đi xa hơn nữa thì tôi không gặp Nhiên đâu. Sau đó anh ấy cũng công nhận chỉ muốn là bạn, nhưng thật ra nói thế cho qua để mà còn tiếp tục được gặp tôi”.

Cũng cần được nói thêm, ở Biên Hoà thời ấy có rất nhiều nhà thờ. Là người theo đạo, Bùi Thị Duyên hay đi lễ, và những buổi sáng hay chiều, anh chàng làm thơ si tình Nguyễn Tất Nhiên thường ngồi trong quán cà phê bên đường để ngắm nhìn người đẹp đi ngang qua. Ắt hẳn đã nhận ra tình mình chỉ là đơn phương, thơ của ông viết cho Duyên đa phần là thở than, trách móc, có khi rất… dữ dội. 

Bài thơ đầu tiên ông làm cho Duyên đã có tên là “Khúc tình buồn”, sau đó nhạc sĩ Phạm Duy phổ thành bản nhạc “Thà như giọt mưa” hầu như ngày nào cũng được phát trên Đài phát thanh Sài Gòn, được giới học sinh, sinh viên mua, chép, chuyền tay nhau với tất cả sự thích thú vốn có cũa tuổi trẻ: “Thà như giọt mưa/Vỡ trên mặt Duyên/Để ta nghe thoáng/Tiếng mưa vội đến/Những giọt run run/Ướt ngọn lông măng/Khiến người trăm năm/Đau khổ ăn năn/Khiến người tên Duyên/Đau khổ ăn năn/Khiến người tên Duyên/Đau khổ muôn niên”. Với cái tên Duyên được “rêu rao” trong ca từ một cách thê thiết như thế, cảm xúc của người nghe như được nhân lên gấp bội, cho nên bản nhạc cũng như tên tuổi của Nguyễn Tất Nhiên nhanh chóng được lan truyền rất rộng rãi.

Tiếp sau bản nhạc đó, và ngoài tập thơ “Thiên Tai”, Nguyễn Tất Nhiên còn tiếp tục làm nhiều thơ “ai oán” cho Bùi Thị Duyên. Như bài “Duyên của tình ta con gái Bắc” với những câu… ấn tượng: “Nghe nói em vừa thi rớt Luật/Môi trâm anh tàn héo nụ-xa-vời/Mắt công nương thầm khép mộng-chân trời/Nghĩ tội nghiệp lần đầu em thất vọng/(Dù thật sự cũng đáng đời em lắm/Rớt đi Duyên, rớt để thương người)"… Thế nhưng, dường như trái tim của Bùi Thị Duyên vẫn không hề mềm sũng trước những bài thơ ướt át đó, thậm chí ngược lại đã có nhiều hờn trách từ phía gia đình bà dành cho nhà thơ tài hoa si tình. 

Cả dư luận, trong khi thán phục, tìm đọc thơ của Nguyễn Tất Nhiên cũng bắt đầu tỏ ý phê phán ông “độc ác” với người-tình-không–trái- tim Bùi Thị Duyên. Để đến nỗi, khoảng năm 1973, Nguyễn Tất Nhiên thật sự mệt mỏi (chữ của ông hay dùng trong thơ) với cuộc tình tuyệt vọng của mình và làm bài thơ coi như là bài cuối cùng dành cho Duyên, trong đó ông “dũng cảm” tự nhận mình là một“tên quái đản”, là người “cầu danh vọng trên nước mắt người tình” như một tạ lỗi: “Năm năm trời ta làm tên quái đản/Cầu danh trên nước mắt người tình/Năm năm trời có nhục có vinh/Có chua chát, ngọt bùi, cay đắng, hận/Năm năm trời có một tên Duyên/Ta ca tụng rồi chính ta bôi lọ/Tình ta đẹp nhưng tính ta nít nhỏ/Nên lỗi lầm đã làm đục màu sông/Nếu em còn thương mến tuổi mười lăm/Xin nuốt hận, mỉm môi cười xí xoá/Hồn ta đẹp nhưng tình ta thảm quá…”.

Em hiền như ma soeur.

Cũng trong thời kỳ Nguyễn Tất Nhiên học đệ nhất (lớp 12) và xuất bản tập thơ“Thiên tai”, ông có chú ý đến một cô bạn học chung trường khác tên là Nguyễn Thị Minh Thuỷ.

Minh Thuỷ không đẹp bằng Bùi Thị Duyên nhưng cũng xinh xắn, dễ thương, học giỏi nhất trường, có thể nói là tài năng toàn diện, đặc biệt là hết sức dịu dàng. Đã biết chắc rằng tình yêu mình dành cho Duyên là vô vọng, Nguyễn Tất Nhiên tỏ ra săn đón Minh Thuỷ hơn. Vốn có bản tính dịu dàng, Minh Thuỷ không tỏ ra từ chối tình yêu của nhà thơ mà chỉ im lặng nửa nhận nửa không. Cứ mỗi khi tan trường, đang đi bên cạnh cô bạn học, nhác thấy chiếc Honda của Nguyễn Tất Nhiên lạng lại từ xa là Thuỷ vội đẩy bạn ra phía ngoài, còn mình đi bên trong để tránh tiếp xúc trực tiếp. Những lần như thế, thư từ, quà cáp của nhà thơ được cô bạn nhận giúp và sau đó chuyển lại cho Thuỷ. Bà kể về thời đó: “Có lần anh ấy dúi vào tay bạn tôi một cái bọc và nói trước khi phóng xe đi: “Thuốc bổ óc đó, một cho Dung (tên bạn tôi) và một cho Thuỷ, ráng thức để mà học thi”. Tôi cũng cảm động, vui vui một chút. Anh chàng làm thơ mà cũng biết điệu đó chứ”.

Tuy vậy, khi thấy “hiện tượng” mối tình Nhiên – Duyên rộ lên cả trường, cả tỉnh, cả miền Nam, Minh Thuỷ cũng rất dè chừng. Lần nọ, bà quyết định gom hết tất cả quà cáp, thư tình của Nguyễn Tất Nhiên lâu nay gửi cho mình đem đến nhà bạn, nhờ bạn trả lại hết. Sự kiện đó đã làm cho nhà thơ si tình chấn động. Ông viết ngay bài thơ “Kẻ tự đóng đinh tim” cho Minh Thuỷ: “Chiều em đi học về, thơm tóc thả/Áo eo suông trinh bạch cả giáo đường/Ta ngọt ngào gọi khẽ, người đi luôn…//Chiều em đi học về, chim trắng bước/Ngang giáo đường nhoè nhoẹt nước vôi phai/Có động lòng xin hãy rút khăn tay/Lau mắt giùm kẻ xương bày như thánh giá//Là ta đó, em ơi, đang tầm tã/Mưa đầy hồn, đau đớn, thương thân/Lỡ yêu tín đồ phải chấp nhận gian truân/Phải muối mặt giao du cùng quỷ sứ/Em nhân hậu đã hồi nào hoá dữ/Chỉ vì em lành lặn lãng quên chàng…”.

Trong một bài khác, ông còn trách cụ thể về việc Minh Thuỷ đã từng nhận thư, quà của ông như sau: “Ta vẫn nhớ trưa nào em ngồi hát/Ta thèm hôn lên mắt tiểu thư buồn/Ta vẫn ăn năn những lúc đón đường/Em khó chịu mà thư nào cũng nhận!”. Cũng là thơ hờn trách nhưng có gì nhẹ nhàng, đằm thắm hơn chứ không “phẫn uất” như thơ viết cho Bùi Thị Duyên, vì Nguyễn Tất Nhiên đã nhận ra vẻ dịu dàng “Em hiền như ma soeur” của Minh Thuỷ. Phải nói những bài thơ ông viết cho Minh Thuỷ tình tứ, cảm động hơn, dù “chuyện tình” này không ồn ào như với Bùi Thị Duyên. Hình ảnh thắt bính tóc của Minh Thuỷ đi vào thơ ông thơ mộng lắm, ngay cả khi có nguy cơ hai người chia tay: “Em không còn thắt bính/Nuôi dưỡng thời ngây thơ/Anh không còn luýnh quýnh/Giữa sân trường trao thư//Em thường hay mắt liếc/Anh thường ngóng cổ cao/Ngoài đường em bước chậm/Quán chiều anh nôn nao// Hai năm tình lận đận/Hai đứa cùng xanh xao/Hai năm trời mùa lạnh/Hai đứa cùng hư hao”.

Lên đại học, Nguyễn Tất Nhiên vào học Luật khoa, Minh Thuỷ vào Vạn Hạnh, Sài Gòn. Từ đó, hai người hầu như không còn gặp nhau. Thế nhưng, thỉnh thoảng trên báo, ông vẫn có thơ cho Minh Thuỷ, như đoạn thơ dưới đây là một, vẫn da diết lắm: “Trời mưa không lớn lắm/Nhưng vẫn ướt đôi đầu/Tình yêu không đáng lắm/Nhưng đủ làm… tiêu nhau// Em tính còn ham chơi/Lưng ngoan dòng tóc bính/Môi trinh hay thích cười/Chiều chiều ra giỡn nắng/Tình trôi kệ tình trôi?”.

Thì xin nhẫn nhục cưu mang vợ chồng

Năm 1975, miền Nam giải phóng. Chính sự kiện này đã vô tình “đẩy” Nguyễn Tất Nhiên và Minh Thuỷ gặp lại nhau, ấy là khi cả hai cùng trở về Biên Hoà sinh sống. Nguyễn Tất Nhiên đi làm… rẫy ở Long Thành (Đồng Nai), Minh Thuỷ làm nhân viên hợp tác xã ở thành phố. Dường như sự bình lặng của thời kỳ đầu giải phóng đã làm “nguội” những sôi nổi bốc đồng của tình yêu tuổi trẻ một thời. Hai người đến với nhau có vẻ thanh thản, hiểu đời hơn. Tình yêu từ đó được nối lại.

Chân dung nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên.

Năm 1978, họ chính thức làm đám cưới. Tuy nhiên, với một tâm hồn quá mẫn nhạy, thậm chí hơi khác thường, ngay cả khi chuẩn bị chuyển từ vị trí người tình thành người chồng, Nguyễn Tất Nhiên vẫn có những bài thơ dự cảm rằng mình không xứng với sự dịu dàng, hiền ngoan, với kiểu “con nhà gấm lụa thánh hiền” của Minh Thuỷ. Nghe người ta chúc “trăm năm hạnh phúc” ông cũng lo nghĩ. Ông viết: “Phu thê nếu đã nợ rồi/Thì tôi đâu ngại ngỏ lời yêu em/Như con chim mới tập chuyền/Bâng khuâng gấm lụa thánh hiền em ra/Mặt trời rực rỡ phương xa/Ở đây hạnh phúc chỉ là đau thương/Phu thê nếu đã buộc ràng/Thì xin nhẫn nhục cưu mang vợ chồng/Tôi quanh năm sống hoang đàng/Cũng xin nhỏ lệ hoàn lương, khóc tình”.

Với những bài thơ viết cho người vừa thành vợ của mình, dễ thấy Nguyễn Tất Nhiên yêu Minh Thuỷ thật tình – thứ tình yêu không còn ai oán, hờn trách, hơn thua như xưa nữa mà đong đầy mặc cảm, lo lắng, làm như tạng người ông thì chỉ yêu thôi chứ đừng cưới, khi yêu thì “hùng hổ” nhưng khi cưới thì “ăn năn”. Như bài “Uyên ương” cái tựa thơ đã rõ là nói về tình vợ chồng, nhưng sao mà… hoài tiếc, thổn thức với những gì đã qua: “Có những chiều muốn hôn em rồi khóc/Mùa bình an nào chờ đợi uyên ương?/Nhớ hôm xưa em mảnh khảnh tan trường/Hương trinh khiết ngây ngây chiều nắng lụa//Nhớ hôm xưa em bình yên thiếu nữ/Môi vô tư chưa bợn nhuốm hơi người/Tay măng tơ chưa vọc nước dòng đời/Tóc thắt bính chưa phiền chi khói thuốc//Chim trong tổ biết chi đời giông bão/Em con cưng nào biết tuổi lưu đày”.

Với tính cách khác thường của Nguyễn Tất Nhiên như thế, quả nhiên cuộc sống của họ không hạnh phúc lắm, chủ yếu là do “tính nết hoang đàng” cố hữu của Nguyễn Tất Nhiên – như ông thường tự nhận, toàn là “nhẫn nhục cưu mang vợ chồng”. Dù đã có với nhau hai con trai, nhưng hai người thường xuyên có những cuộc “di cư” mỗi người một nơi mỗi khi trong nhà có “giông bão”. Năm 1992, trong một lần Minh Thuỷ dẫn hai con “di cư” như thế thì nghe tin Nguyễn Tất Nhiên đã tự kết liễu đời mình trong một ngôi chùa ở California, Mỹ (họ sang Mỹ từ năm 1978).

Chính Minh Thuỷ cũng không tin ông chọn giải pháp đó dù quá biết tính cách khác thường của ông. Vì những chuyến “di cư” như thế, đối với bà, chỉ là cách để ông “biết điều” hơn với vợ con mà thôi, nhưng than ôi, “chính vì em mà thiên tài chán sống”, ông đã từng cảnh báo như thế trong một bài thơ thời còn độc thân rồi mà.

-------------------------

Đoàn Vị Thượng